1. Η ιδέα, το χτίσιμο
Όταν σκέφτεσαι να χτίσεις κάτι ‘καλύτερο’ συχνά μπαίνεις στον πειρασμό να γκρεμίσεις ό,τι ήδη υφίσταται. Ειδικά όταν το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα έχει μύρια όσα μειονεκτήματα, με κυριότερο την ανατροφοδότηση-αναπαραγωγή της ασχήμιας του. Δεν σκοπεύω να προτείνω κάτι τέτοιο, καταθέτω προτάσεις βελτίωσής του.
2. Με τι χτίζεις;
Ας δούμε τα τρία υλικά που διαθέτουμε για την κατασκευή του ‘βελτιωμένου’ νέου σχολείου.
Το Υπουργείο και ο περίγυρός του…
…επιθυμούν να είναι λαοφιλείς, να ‘βολέψουν κόσμο και καταστάσεις’ και να μην μπουν σε μεγάλα έξοδα. Βασικά, θέλουν να επανεκλεγούν.
Οι εκπαιδευτικοί…
… χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με την σχέση τους με την εκπαίδευση.
Α. μόνιμοι
Β. αναπληρωτές
Γ. και οι εκτός δημόσιου σχολείου, δηλαδή όσοι εργάζονται σε ιδιωτικά ή σε φροντιστήρια, είτε τελειώνουν ‘καθηγητικές’ σχολές, πάντως συμμετέχουν στο ‘εκπαιδευτικό γίγνεσθαι’.
Τα παιδιά…
… αφήνω έξω τα δύο κοινωνικά άκρα, αφενός εκείνα των κορυφαίων ιδιωτικών και της ξενόγλωσσης παιδείας και αφετέρου όσα πριν από την ηλικία της 1ης Δημοτικού πουλάνε χαρτομάντιλα στα φανάρια. Αφήνω επίσης έξω και τα παιδιά με ιδιαίτερα θέματα υγείας. Όσα εξαιρώ δεν είναι και λίγα, όμως αναφέρομαι σ’ εκείνα που έρχονται στο Δημόσιο Σχολείο. Τρεις κατηγορίες κι εδώ:
α. παιδιά από σπίτι που μπορεί και θέλει να σπρώξει
β. παιδιά που το σπίτι δεν έχει μεγάλες δυνατότητες
γ. παιδιά αφημένα στην τύχη τους
3. Και τώρα, τι; Ποιος;
Ο Υπουργός θα καλόβλεπε να αφήσει το όνομά του σε μια σπουδαία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Αρκεί να μην απειλείται η καρέκλα του, η επανεκλογή του και να μην έχει σημαντικό οικονομικό κόστος. Αυτός ο τριπλός συνδυασμός μαζί με μια έλλειψη τόλμης, οράματος και φαντασίας, έχει οδηγήσει σε τόσες μεταρρυθμίσεις-παρωδίες, όπου τελικά άλλαζαν μόνο κάποιοι τίτλοι, ταμπέλες και σφραγίδες. Εδώ κάτι πρέπει να γίνει αλλιώς. Θα επανέλθω.
Τους εκπαιδευτικούς τους αφήνω για το τέλος, άλλωστε εκεί βρίσκεται το κλειδί.
Τα παιδιά, δηλαδή οι μαθητές. Και οι γονείς τους. Η κοινωνία έχει αδικίες, δεν απαιτώ από το σχολείο να τις εκμηδενίσει, περιμένω όμως να μην τις μεγεθύνει και αναπαράγει στο διηνεκές. Από πολύ νωρίς δημιουργούμε μαθητές δύο και τριών ταχυτήτων. Κάτι πρέπει να γίνει για τις κατηγορίες (β) και (γ). Τι; Θα μας το πουν αυτοί που το έχουν σπουδάσει, δουλέψει, που έχουν σοβαρά ασχοληθεί. Ειδικούς ακούμε πχ στο επίκαιρο θέμα της πανδημίας, που κάποτε θα περάσει. Στο θέμα των παιδιών ‘πολλών ταχυτήτων’ –που είναι χρόνιο- δεν θα τους ακούσουμε;
Πάμε στους καθηγητές και τους δασκάλους… Είμαι μόνιμος εκπαιδευτικός, μηχανολόγος, 19 χρόνια σε διάφορα ΕΠΑΛ, πρώην ΤΕΕ, πρώην ΤΕΛ κλπ, χωρίς καθόλου εμπειρία σε ‘διοικητικές θέσεις’ ή ‘θέσεις ευθύνης’. Στην τάξη και μόνο. Ας ξεκινήσω από αυτό: Ένα σχολείο για να δουλέψει χρειάζεται εκτός από δασκάλους, επιπλέον και μια ‘περιφερειακή’ υποστήριξη. Υπάρχουν δάσκαλοι και καθηγητές που για πολλούς και διάφορους λόγους δεν τα καταφέρνουν με τα παιδιά. Ας τους δοθεί η ευκαιρία να ‘μεταταχθούν’ σε διοικητικές θέσεις του Υπουργείου και να βοηθάνε πχ στην χαρτούρα των σχολείων. Δεν μιλάω υποτιμητικά. Κάποιοι, πχ, ικανοί να συντάξουν μια τεκμηριωμένη έκθεση για την χρηματοδότηση ουσιαστικών αναγκών του σχολείου, είναι υπέρ-πολύτιμοι. Η μετάταξή τους θα ήταν ευχής έργο, τόσο γι’ αυτούς, όσο και για την εκπαίδευση.
Οι διδάσκοντες θα επικεντρώνονταν στη δουλειά τους και ταυτόχρονα θα προέκυπταν πολλά κενά. Εδώ εμπλέκονται και οι ομάδες (Β) και (Γ), αλλά με καθαρή επιλογή: εκπαιδευτικός σημαίνει είμαι με τα παιδιά. Δεν διορίζομαι για να κρυφτώ-βολευτώ σε γραφεία.
Είναι καιρός να μπουν –και- τα σχολεία μας στον τρέχοντα αιώνα. Εννοώ την πληροφορική και την ψηφιοποίηση όλης της δουλειάς. Για να σαρώσουμε τα επουσιώδη, κάτι αραχνιασμένα αρχεία με ποντικοφαγωμένα σκληρόδετα έντυπα και να μείνουμε στα ουσιαστικά. Δεύτερο κέρδος, η ακριβής καταγραφή μας: Ποιος, πού, τι. Στα σχολεία, πχ, υπάρχουν συνάδελφοι που ενώ κατέχουν από χρόνια οργανική θέση, δεν τους έχω συναντήσει ποτέ. Θέλω να ξέρω πού είναι, τι ακριβώς προσφέρουν και αυτό απαιτεί να το μάθει κι εκείνος που μας μισθοδοτεί. Ναι, ο κόσμος, οι φορολογούμενοι, πώς το λένε; Ανοιχτό Μητρώο Σχολείων-Εκπαιδευτικών (παλαιότερη πρότασή μου με την ονομασία ‘Λίστα’)
Η απάντηση στο ερώτημα ‘τι δουλειά κάνεις’ για έναν έμμισθο του Δημοσίου δεν είναι πάντα αυτονόητη. Αρκετοί ένστολοι πχ, εργάζονται σαν μπάτλερ, πορτιέρηδες ή ορντινάντσες, πράγμα βαθειά υποτιμητικό, κι όμως, πιθανόν οι ίδιοι να έχουν παρακαλέσει (‘γλύψει’, το λέμε) για να το επιτύχουν. Αυτό το αηδέστατο ‘αποσπασμένος για ανάγκες της υπηρεσίας’ προσβάλει τους πάντες, πρέπει να λήξει. Οι υπηρεσίες να μας πουν τις ανάγκες τους, να στελεχωθούν όπως πρέπει (διαφανώς, διαυγώς, αξιοκρατικά, ΑΣΕΠ, μετατάξεις, κλπ) και να τελειώνουμε.
‘Αυτά τα λες γιατί δεν έχεις βύσμα, αν είχες, θα είχες βολευτεί κάπου κι εσύ’. Ωραία λοιπόν. Νόμιμο είναι, ας πάω κι εγώ ‘μετακλητός’ στη Βουλή, στη Μητρόπολη, στο σπίτι μου. Ένας ακόμη αργόμισθος. Να πάω, ωραία, αλλά τουλάχιστον στο σχολείο μου ας μην φαίνομαι ότι δήθεν (και καλά) εργάζομαι εκεί και κατέχω μια οργανική θέση που θα προοριζόταν για κάποιον λιγότερο μπαγαπόντη από εμένα, που επιτέλους θα έκανε και μάθημα στα παιδιά. Δηλαδή, κατ’ αρχήν, ζητάω διαφάνεια. Ο Δημόσιος Υπάλληλος πρέπει να φαίνεται. (τελεία)
‘Και πώς θα ταΐσεις έναν κομματικό στρατό; Με διαφάνεια;’ Δυσκολεύομαι να απαντήσω σε αυτό, θα πω μόνο ό,τι λένε όλοι, πως αν αλλάξει ο κόσμος, θα αλλάξει μέσα από το Σχολείο. Επίσης θα πω ότι –μ’ αυτά και μ’ αυτά- οι άνθρωποι ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο για την Πολιτική, όλο και λιγότερο συμμετέχουν, ψηφίζουν, κλπ. Ο κόσμος ολοένα γυρίζει την πλάτη του, ασχολείται με την στενή και ζόρικη καθημερινότητά του, όμως ταυτόχρονα οι μεγάλες ‘σιωπηλές’ πλειοψηφίες βλέπουν και καταλαβαίνουν. Ανεξάρτητα πολιτικής τοποθέτησης, κι ο τελευταίος Έλληνας ξέρει τι σημαίνει ‘Μαυρογιαλούρος’ ή ‘Γκόρτσος’… Διαφάνεια, λοιπόν, κατ’ αρχήν.
Καιρός να δούμε και ποιοι είμαστε εμείς, οι εκπαιδευτικοί που δουλεύουμε στα σχολεία. Αναφορικά με τους αναπληρωτές, να πω ότι οι άνθρωποι συνήθως εργάζονται για να καλύπτουν αληθινά και μόνιμα κενά των σχολείων. Τους υπόσχονται ‘διορισμό’, το μόνιμο καρώτο, για να τους χρησιμοποιούν σαν μπαλώματα, κωπηλάτες σε ένα παλιό καράβι με διάτρητα ύφαλα.
Πάμε στους μόνιμους, μ’ αυτούς κυρίως θα ‘χτίσουμε’ το καλύτερο σχολείο. Γι αυτό, ας ρίξουμε μια ματιά και σε μας: ποιοι είμαστε;
(α) μια μικρή μειοψηφία που λατρεύουν τη διδασκαλία και τα παιδιά, τα παιδιά επίσης τους αγαπάνε κι όλα αυτά χωρίς δωροδοκίες ή επιείκειες.
(β) μια μεγαλύτερη μειοψηφία που τηρούν τον όρκο τους, κάνουν μάθημα, είναι συνεπείς και βοηθάνε την σταδιοδρομία των παιδιών. Συνήθως τα παιδιά τους σέβονται κα τους εκτιμούν.
(γ) ένα, αρκετά μεγάλο κομμάτι, που εργάζεται και αποδίδει στα όρια του ανεκτού. Είτε επειδή βαρέθηκαν αυτή τη δουλειά, είτε επειδή δεν βλέπουν κάποια προοπτική εξέλιξης, είτε γιατί το σχολείο δεν αποτελεί καν την κύρια εργασία τους. Τα παιδιά καταλαβαίνουν και αντιδρούν ανάλογα.
(δ) ένα, μικρότερο τμήμα, ‘καμένων’ εκπαιδευτικών, που σιγά-σιγά ξεκόβουν από τις σχολικές τάξεις, γιατί μάλλον δεν το αντέχουν πια. Αλλά ούτε κι οι τάξεις τους αντέχουν. Αυτοί συνήθως αναζητούν μια διέξοδο, πχ με αναρρωτικές άδειες, με εξωδιδακτικά καθήκοντα, πιθανή συνταξιοδότηση, κλπ.
(ε) μια, πολύ μικρή, θέλω να πιστεύω, κατηγορία επίορκων εκπαιδευτικών, που ‘ψωνίζουν ιδιαίτερα φροντιστήρια’ μέσα στο δημόσιο σχολείο. Συχνά είναι πολύ τυπικοί στα (τυπικά) καθήκοντά τους, αυστηροί στις βαθμολογίες, απόμακροι από τα παιδιά, βλοσυροί μέσα στο μάθημα και αποτελούν εφιάλτη κυρίως για τους μαθητές ‘μέσης επίδοσης’.
(στ) μην ξεχάσω και τους ‘εξαφανισμένους’, αυτούς με την οργανική που δεν την υπηρετούν ποτέ. Μίλησα πιο πάνω γι αυτούς.
Αν πρέπει να βάλω ποσοστά, για να προκαλέσω το κάνω, θα έλεγα:
(α) 5%, (β) 40%, (γ) 30%, (δ) 15%, (ε) 3%, (στ) 2%. Θα μου πείτε αυτά δεν κάνουν προστιθέμενα 100%, Σωστά, υπάρχουν κι άλλες μικρές κατηγορίες, όπως ο ‘μαθητοπατέρας’, ο ‘εργατοπατέρας’, ο ‘πολύ μορφωμένος’ του στυλ ‘εγώ θα δίδασκα κανονικά σε ΑΕΙ’, κλπ. Έχει απ’ όλα… Τέλος πάντων, αυτά στο περίπου.
Μ’ αυτούς λοιπόν θα οικοδομήσουμε. Δύσκολο, έ; Για να δούμε…
Η κατηγορία (α) δεν έχει τρομερές απαιτήσεις. Το ‘βελτιωμένο’ σχολείο απλά πρέπει να τους επιτρέψει να κάνουν τη δουλειά τους, να τους δώσει δηλαδή έναν στοιχειώδη εξοπλισμό, κάπως ολιγομελή τμήματα και ένα περιβάλλον χωρίς έντονες ενοχλήσεις. Κι αυτοί δεν θα κάνουν ούτε διαλλείματα…
Η κατηγορία (β) είναι πιο δύσκολη. Εδώ βρίσκεται η πλειονότητα των καλών και σοβαρών συναδέλφων, απλώς η διαφορά τους με τους (α) είναι ότι δεν διαθέτουν την τρέλα, το χάρισμα, την αυτοπεποίθηση ή το ταλέντο εκείνων. Είναι όμως τα στηρίγματα του σχολικού οικοδομήματος και ευτυχώς, δεν είναι λίγοι. Τι ζητάει συνήθως αυτή η κατηγορία;
· Να λειτουργεί το σχολείο με κανόνες που τηρούνται
· Να μπορούν να οργανώνουν τη δουλειά τους απρόσκοπτα
· Να επιμορφώνονται όσο περισσότερο, όσο συχνότερα γίνεται
· Να αμείβονται για τις πιθανόν επιπλέον εργασίες τους
Στην κατηγορία (γ) τα πράγματα ζορίζουν. Σε αυτούς τους καθηγητές, όπως και στην επόμενη ομάδα, την (δ), πρέπει να δοθεί η δυνατότητα να επιλέξουν. Δηλαδή είτε να αλλάξουν εντελώς εργασία, μέσα στο Δημόσιο, είτε να έχουν έναν ρόλο ‘επικουρικό’, ‘βοηθητικό’ στα σχολεία. Υπάρχουν δουλειές και ανάγκες όπου μπορούν να προσφέρουν.
Οι επίορκοι της κατηγορίας (ε) πρέπει να φύγουν από τα σχολεία. Παραδοσιακά θεωρείται ρουφιανιά να ‘δείξεις’ έναν τέτοιο άνθρωπο, αλλά ίσως αυτό πρέπει να αλλάξει. Πριν τους διώξουμε, πρέπει να ενημερώσουμε Γονείς και Κηδεμόνες, διότι ‘το τανγκό χρειάζεται δύο’…
Όσο για τους (στ), τα είπαμε… Αν και –είτε μου αρέσει, είτε όχι- θα έχουν κι αυτοί λόγο… Τέλος πάντων.
Ωραία… Πρακτικά τώρα, τι θα κάνουμε ώστε να βελτιωθεί ένα σχολείο;
- Να πούμε την αλήθεια, για εμάς και για το σχολείο. Είμαστε 150 χιλιάδες, πιθανόν να υπάρχουν ισάριθμες αλήθειες. Ακόμα κι έτσι, η πρότασή μου για Μητρώο Σχολείων & Εκπαιδευτικών τις χωράει στις 150 χιλιάδες γραμμές της.
- Να απαιτήσουμε διαφάνεια, από όλους και κυρίως από εμάς τους ίδιους. Δεν νοείται πχ να κρυβόμαστε πίσω από ψευδώνυμα στα φόρουμ εκπαιδευτικών.
- Να συμφωνήσουμε τι είναι ‘προσωπικό δεδομένο’ για έναν ισόβια μισθοδοτούμενο από τους φόρους των άλλων.
- Να οργανώσουμε κοινά αιτήματα, σίγουρα υπάρχουν πολλά. Και να βρούμε τρόπους διεκδίκησης εκείνων που είναι δίκαια και εφικτά.
Δυο λόγια ακόμα για το Μητρώο. Κάθε γραμμή αυτού του μητρώου θα αποτελεί μια (και μόνη) ηλεκτρονική υπεύθυνη δήλωση του εκπαιδευτικού. Με 150 χιλιάδες τέτοιες γραμμές και πολλές, πάρα πολλές στήλες, οι κομπιούτερ αντέχουν, έχουμε το σύμπαν της εκπαίδευσης σε ένα στικάκι USB. Είναι διαυγές και ορατό για κάθε ενδιαφερόμενο, χωρίς να μπορεί φυσικά ο καθένας να επέμβει … Ποιος επεμβαίνει; Ο κάθε εκπαιδευτικός όταν αλλάζει κάτι, όμως προσοχή! Είναι υπεύθυνη δήλωση.
Κάθε καλόπιστος θα ρωτήσει: Έτσι λοιπόν, αυτόματα, επέρχεται η ‘βελτίωση’ της εκπαίδευσης; Εγώ λέω ναι, διότι πρώτα απ’ όλα, για να βελτιώσεις κάτι πρέπει να το γνωρίσεις. Ας δούμε τι μαθαίνεις από μια ‘λίστα’…
Ποσοτικά στοιχεία. Μέγεθος, πλήθος, τέτοια.
Ποιοτικά στοιχεία. Στελέχωση, πρωτοβουλίες, εργασίες, επιμορφώσεις.
Προτάσεις (καλή ώρα) επώνυμες και ενυπόγραφες.
Αιτήματα. Ναι, προβλέπονται και τέτοια ‘κουτάκια’ σε κάθε μία γραμμή.
Ψηφοφορίες…
Έπειτα, φυσιολογικά, έρχονται και οι συγκρίσεις… Αλλά με δίκαιο τρόπο, γνωρίζοντας ‘όλη την εικόνα’ και όχι αποσπασματικά.
Ένας νεοπροσλαμβανόμενος εκπαιδευτικός θα δημιουργεί μια νέα γραμμή στο μητρώο, σχετικά άδεια ακόμη, ενώ ένας συνταξιοδοτούμενος, ‘αφαιρώντας’ τη γραμμή του, θα είναι σαν να βλέπει ξανά όλη την εργασιακή του εμπειρία και ιστορία, δηλαδή την πορεία τη δική του και του Σχολείου.
Πάμε και στα Υπουργεία (…μου μέσα)
Αν ήμουν υπουργός παιδείας, θα ήθελα να είχα στο γραφείο μου έναν χάρτη της επικράτειας, με πράσινα, κίτρινα και κόκκινα λαμπάκια, εκεί όπου υπάρχουν σχολεία. Και κάθε πρωί να βλέπω την εικόνα, με σκοπό και στόχο κάποτε να πρασίνιζαν όλα. Ξεκίνησα όμως από το τέλος.
Αν ήμουν λοιπόν υπουργός, αχ…
· Δεν θα προέβαινα σε καμιά αλλαγή των δομών που τώρα υφίστανται. Θα άφηνα τα πάντα να λειτουργούν ως έχουν. Δηλαδή κουτσά-στραβά. Επίσης θα απέφευγα κάθε μεγαλοστομία, ρηξικέλευθη τομή, επαναστατική εκ βάθρων αναδιάρθρωση και τα συναφή. Αλλά δεν θα καθόμουν και με σταυρωμένα χέρια…
· Θα ζήταγα από όλους τους Δήμους να υποδείξουν οικόπεδα, κτίρια, παλιά στρατόπεδα, ημιτελείς ξενοδοχειακές μονάδες και ό,τι άλλο πρόσφορο, για πιθανή σχολική χρήση. (Πχ: ένα δημόσιο ΚΤΕΟ που έκλεισε προ ετών είναι ένα ιδανικό εργαστηριακό κέντρο για μαθητές ΕΠΑΛ του μηχανολογικού τομέα)
· Θα ζήταγα από τις Αρχιτεκτονικές Σχολές των Πολυτεχνείων μας να σχεδιάσουν πρότυπα σχολεία με έμφαση στην οικονομία, οικολογία και χρηστικότητα. Πχ, ζητώντας τους να αναδιατάξουν μια ‘αίθουσα καθηγητών’, είμαι βέβαιος ότι θα πέταγαν έξω εκείνα τα ογκώδη ‘γραφεία δημοσίου’ που πιάνουν τον λιγοστό συνήθως χώρο και θα πρότειναν πολλές σύγχρονες θέσεις εργασίας με πλέξι-γκλας, πρίζα ρεύματος και πρίζα δικτύου…
· Θα επέβαλα την δημιουργία του –ενός και μοναδικού- Μητρώου Σχολείων & Εκπαιδευτικών που θα δίνει τις πληροφορίες για το κάθε σχολείο, άλλες σταθερές (πχ τόπος, θέση, μέγεθος κτιρίων, κλπ) κι άλλες που μεταβάλλονται (πχ αριθμός παιδιών, τάξεων, καθηγητών, ειδικοτήτων κλπ) Και κυρίως θα περιλαμβάνει όσους διδάσκουν σε σχολεία. Κι όπως ένας συνταξιούχος διαβάζει την πρωινή του εφημερίδα, εγώ (ο υπουργός, ντε) κάθε πρωί θα διάβαζα σ’ αυτό το Μητρώο τα ‘κενά’, τα προβλήματα, τις προτάσεις και τα αιτήματα του κλάδου.
Σταματάω εδώ, επίτηδες. Διότι μέχρι εδώ η ‘δουλειά’ είναι σχεδόν τζάμπα. Οι Δήμοι και οι Περιφέρειες γνωρίζουν την ‘επικράτειά τους’, οι Σχολές εκπονούν πολλές πτυχιακές και μεταπτυχιακές εργασίες, οι βάσεις δεδομένων δεν είναι κάτι δαπανηρό. Την περισσότερη πληκτρολόγηση άλλωστε εμείς οι εκπαιδευτικοί θα την κάνουμε…
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου